یکی از موجبات ارث وجود رابطه سببی بین متوفی و مورث است. رابطه سببی به رابطه ای گفته می شود
که از طریق ازدواج به وجود می آید. به موجب ماده ۸۶۴ قانون مدنی:” از جمله اشخاصی که به موجب سبب ارث می برند، هریک از زوجین است که در حین فوت دیگری زنده باشد.” بنابراین اگر شوهر فوت کند، زوجه او از اموالش ارث می برد.
در میان خویشان سببی، رابطه توارث تنها بین زن و شوهر وجود دارد. ارث زن و شوهر اصطلاحاً تابع فرض است و مانع ورثه دیگر به جهت ارث بردن آنها نمی شود. نکته حائز اهمیت در این خصوص این است که توارث تنها در نکاح دائم راه دارد. مطابق ماده ۹۴۰ قانون مدنی:” زوجین که زوجیت آنها دائمی بوده و ممنوع از ارث نباشند، از یکدیگر ارث می برند.” در نتیجه با توجه به این ماده، نکاح موقت موجب ارث نیست و تنها نکاح دائم است که موجب ارث بین زن و شوهر می شود. در این مقاله قصد داریم از نگاه وکیل ارث در مورد احکام ارث زن از شوهر مطالبی را بیان نماییم.
در این مقاله در خصوص موارد زیر توضیح داده شده است:
- ارث زن بدون فرزند
- ارث زن دوم بدون فرزند از شوهر
- نحوه محاسبه یک هشتم ارث زن
ارث زن بدون فرزند
ارث زن در صورت نداشتن فرزند، فرض بالای آن یعنی یک چهارم از اموال شوهر خواهد بود و همانطور که گفتیم زوج به طور کلی نباید فرزند داشته باشد، یعنی ممکن است شوهر از همسر سابق خود فرزند داشته باشد و از زوجه زمان فوت خود فرزندی نداشته باشد، حتی در این صورت نیز زن فرض پایین ارث را می برد.
ارث زن دوم بدون فرزند از شوهر
سوالی که می خواهیم در این قسمت به آن پاسخ دهیم این است که آیا زن دوم از شوهر ارث می برد؟ و اگر جواب مثبت است سهم الارث زن دوم بدون فرزند از شوهر چقدر است؟
مطابق فقه اسلامی هر مرد می تواند تا چهار زن دائم داشته باشد و همانطور که اشاره کردیم، شرط توارث در ازدواج، دائمی بودن آن می باشد. اگر زن دوم مرد نیز ازدواج دائم باشد، سهم الارث زوجه از اموال شوهر متوفی همان دو فرض گفته شده خواهد بود که بین زنان او به تساوی تقسیم خواهد شد. اگر شوهر فرزند نداشته باشد سهم الارث آنها یک چهارم از اموال و اگر فرزند داشته باشد، ولو از ازدواج با دیگری باشد، سهم الارث همسران یک هشتم از اموال متوفی خواهد بود.
نحوه محاسبه یک هشتم ارث زن
ارث زن از شوهر در صورتی که شوهر فرزند داشته باشد و یا نداشته باشد متفاوت خواهد بود. اگر زوج فرزند داشته باشد، سهم الارث زوجه یک هشتم و اگر فرزند نداشته باشد، یک چهارم محاسبه خواهد شد. به این مساله در ماده ۹۴۶ قانون مدنی اصلاحی ۱۳۸۷ اشاره شده است:” زوج از تمام اموال زوجه ارث می برد و زوجه در صورت فرزند دار بودن زوج یک هشتم از عین اموال منقول و یک هشتم از قیمت اموال غیر منقول اعم از عرصه و اعیان ارث می برد. در صورتی که زوج هیچ فرزندی نداشته باشد، سهم زوجه یک چهارم از کلیه اموال فوق است.” همانطور که ملاحظه کردید با توجه به این ماده و اصلاحات صورت گرفته در آن، زوجه از اموال غیر منقول زوج نیز ارث می برد. قبل از این اصلاحات زوجه از اموال غیرمنقول ارث نمی برد. برای این ارث بردن وجود چند شرط الزامی است که به بعضی از آنها اشاره کردیم. اول اینکه همانطور که گفتیم ازدواج باید دائمی باشد و در دفتر ثبت ازدواج ثبت شده باشد. اگر ازدواج دائم ثبت نشده باشد، زوجه متوفی ابتدا باید در دادگاه، وقوع این ازدواج را به اثبات برساند و بعد داخل در وراث بشود. نکته بعدی اینکه زوجه در صورتی ارث می برد که در حین فوت زوج، زنده بوده باشد ولو دو دقیقه بعد از او فوت شود. در حالت اخیر ورثه زوجه، می توانند سهم الارث مورث خود از شوهرش را مطالبه نمایند. در پاسخ به این سوال که یک هشتم شش دانگ چقدر است می توان طبق فرمولی که گفتیم عمل کنیم. ابتدا شش دانگ را قیمت گذاری می کنند و بعد یک هشتم از آن قیمت کل را محاسبه می کنند و عددی که به دست می آید، سهم الارث همسر از شش دانگ می شود.
