مراحل انحصار وراثت

اخذ گواهی انحصار وراثت نیاز به طرح دادخواست در مراجع صالح و ارائه مدارک مورد نیاز آن و پیگیری مراحل آن در شورا های حل اختلاف دارد. برای آشنایی بیشتر شما عزیزان در خصوص مراحل انحصار وراثت با وکیل انحصار وراثت گفتگویی انجام شده که به تفصیل در این مقاله بیان خواهد شد.

انحصار وراثت

بعد از اینکه شخصی فوت می کند، ارتباط او با اموال و دارایی هایش قطع می شود و این دارایی ها متعلق حق وراث او قرار می گیرند. در نتیجه اولین نکته حائز اهمیت این است که بدانیم ورثه متوفی چه کسانی هستند و در واقع آنها را شناسایی کنیم. به این کار انحصار وراثت گفته می شود.

تفاوت حصر وراثت با انحصار وراثت

در مورد تفاوت حصر وراثت با انحصار وراثت باید بگوییم که این دو به یک معنا هستند و با هم تفاوتی ندارند. بعضی از حقوقدانان از لفظ حصر وراثت و بعضی دیگر از انحصار وراثت استفاده می کنند. در عمل و از نظر آثار حقوقی این دو عبارت فرقی با یکدیگر ندارند.

کاربرد گواهی انحصار وراثت

همانطور که اشاره کردیم اگر از متوفی اموالی مانند حساب بانکی و اموال سند دار، باقی مانده باشد، ورثه برای تقسیم ارث و تفکیک حقوق ارثی خود از یکدیگر، حتماً به گواهی انحصار وراثت نیاز خواهند داشت و بدون دریافت این گواهی نمی توانند به بانک و یا ادارات دولتی مراجعه کنند. کاربرد گواهی انحصار وراثت در واقع این است که اولاً اسامی وراث را مشخص و نسبت آنها با متوفی را بیان می کند، ثانیاً میزان سهم الارث هرکدام از ورثه نیز در آن معلوم و معین می شود.

مراحل انحصار وراثت سال ۱۴۰۰

یکی از سوالات پر تکراری که از وکیل انحصار وراثت ما در رابطه با مراحل انحصار وراثت پرسیده می شود، این است که مراحل انحصار وراثت چیست؟ در این قسمت می خواهیم در رابطه با اینکه انحصار وراثت چه مراحلی دارد توضیحاتی ارائه دهیم.

اولین قدم برای مراحل گام به گام انحصار وراثت این است که مرجع صالحی که باید به آن مراجعه کنیم را بشناسیم و بدانیم از کجا باید شروع کنیم. مطابق بند ت ماده ۹ قانون شوراهای حل اختلاف مصوب ۱۳۹۴، صدور گواهی حصر وراثت در صلاحیت شوراهای حل اختلاف می باشد و از نظر محلی نیز شورای حل اختلاف محل آخرین اقامتگاه متوفی صالح به رسیدگی خواهد بود. لذا در خواست صدور گواهی انحصار وراثت را باید به شورای حل اختلاف محل آخرین اقامتگاه متوفی تقدیم کرد.

قدم بعدی مراحل گرفتن انحصار وراثت آماده کردن مدارک لازم می باشد که باید ضمیمه دادخواست کنید و در جلسه رسیدگی شورا ارائه دهید که در ادامه در رابطه با این مدارک توضیح خواهیم داد.

مراحل انحصار وراثت محدود و نامحدود

انحصار وراثت به دو صورت محدود و نامحدود قابل اخذ است. اگر دارایی های به جا مانده از متوفی بیش از پنجاه میلیون تومان باشد، باید انحصار وراثت نامحدود اخذ شود و اگر دارایی متوفی پنجاه میلیون تومان یا کمتر از آن باشد، باید انحصار وراثت محدود گرفته شود. با توجه به اینکه کدام یک از این دو نوع انحصار وراثت را نیاز دارید، مراحل انحصار وراثت در شورای حل اختلاف با هم متفاوت خواهد بود. در واقع به طور کلی می توان گفت مراحل انحصار وراثت نامحدود از مراحل انحصار وراثت محدود طولانی تر است.

 مراحل انحصار وراثت نامحدود

ابتدا برای ثبت دادخواست انحصار وراثت نامحدود باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید. پس از ثبت، دادخواست شما از این دفاتر به شورای حل اختلاف صالح ارجاع می شود. در انحصار وراثت نامحدود شورا باید یک نوبت آگهی در روزنامه کثیرالانتشار چاپ نماید. اصولاً مراحل گرفتن انحصار وراثت نامحدود، بین ۴۰ تا ۵۰ روز زمان می برد.

مراحل انحصار وراثت محدود

برای گرفتن انحصار وراثت محدود نیاز به نشر آگهی نمی باشد و به همین جهت مراحل آن زودتر به نتیجه می رسد و حدود ۱۰  تا ۱۵ روز زمان می برد. اگر متوفی مالی نداشته باشد و تنها برای گرفتن مستمری و حقوق او می خواهید اقدام کنید، گرفتن انحصار وراثت محدود کفایت می کند.

مراحل انحصار وراثت ملک

وقتی شخصی فوت می کند، ابتدا باید دیون او از محل اموالش پرداخت شود و در نهایت اگر مالی از او باقی بماند، این مال بین وراث او تقسیم خواهد شد. در این قسمت می خواهیم به مراحل انحصار وراثت ملک بپردازیم و بیان کنیم اگر ملکی از متوفی باقی ماند به چه صورت می توان آن را تقسیم کرد.

نکته مهم این است که ببینیم مرجع صالح کجاست؟ برای اخذ انحصار وراثت ملک، شورای حل اختلاف آخرین اقامتگاه متوفی صالح به رسیدگی و صدور رای می باشد. هر کدام از وارثان یا طلبکاران که ذینفع می باشند می توانند صدور گواهی انحصار وراثت را درخواست نمایند. یکی از ورثه باید به اداره دارایی مراجعه کرده و مفاصا حساب مالیاتی دریافت کند. سپس با گواهی انحصار وراثت و رسید پرداخت مالیات بر ارث، می توانند ملک متوفی را انتقال دهند.

مراحل تبدیل انحصار وراثت محدود به نامحدود

ممکن است وراث به تصور اینکه متوفی اموالی بیش از پنجاه میلیون تومان ندارد، برای گرفتن انحصار وراثت محدود اقدام کنند و گواهی انحصار وراثت محدود بگیرند. اما بعداً متوجه شوند که به عنوان مثال متوفی ملکی داشته که مثلاً  هشتصد میلیون تومان ارزش دارد. برای نقل و انتقال آن ملک و تقسیم آن بین ورثه، به گواهی انحصار وراثت نامحدود نیاز می باشد. در این حالت یکی از ورثه باید به همان شورای حل اختلاف مراجعه کند و درخواست تبدیل انحصار وراثت محدود به نامحدود را بدهد. در اینجا شورا آگهی در رزونامه کثیر الانتشار منتشر می نماید و بعد از گذشت یکماه از نشر آگهی، گواهی انحصار وراثت نامحدود را صادر خواهد کرد.

مدارک لازم برای انحصار وراثت

مدارک لازم برای انحصار وراثت در شورای حل اختلاف و در واقع مدارک لازم برای دادخواست انحصار وارثت به شرح ذیل است:

1. اصل گواهی فوت و شناسنامه متوفی.
2.  فرم استشهادیه انحصار وراثت که باید در آن اسامی وراث متوفی تصریح گردیده و به وسیله سه نفر از آشنایانی که نسبت به متوفی و وراث او شناخت کافی دارند، در یکی از دفاتر اسناد رسمی تکمیل و گواهی امضا شود. هزینه استشهادیه انحصار وراثت را دفاتر اسناد رسمی معیین می کنند. البته می توانید سه نفر شاهد را در روز جلسه در شورا با خود ببرید تا فرم استشهادیه را در محل شورا و در جلسه رسیدگی امضا کنند. در اینجا دانستیم که استشهادیه انحصار وراثت چیست و چگونه می توان آن را تنظیم کرد و در ادامه در این مورد توضیحات بیشتری ارائه خواهیم داد.
3. متقاضی انحصار وراثت باید علاوه بر شناسنامه خود، کپی برابر اصل شده تمامی صفحات شناسنامه سایر وراث را نیز به شورای حل اختلاف ارائه دهد. ارائه اصل شناسنامه‌ ها جهت ملاحظه در جلسه الزامی است.
4. اگر شخص فوت شده همسر دائمی داشته باشد، عقد نامه یا رونوشت آن باید ضمیمه شود.
5. اگر فرزندی از متوفی قبل از او فوت کرده باشد، باید گواهی فوت او به شورا ارائه شود و به دادخواست ضمیمه گردد.
6. اگر متوفی وصیت نامه رسمی داشته باشد باید ضمیمه گردد.
7. گواهی تسلیم اظهارنامه مالیاتی برای افرادی که قبل از سال ۹۵ فوت شده اند و وراث او تاکنون اقدامی نکرده اند الزامی است.

مواردی که ذکر شد مدارک مورد نیاز برای انحصار وراثت در شورای حل اختلاف هستند که شما برای گرفتن گواهی انحصار وراثت باید آنها را آماده نمایید. در صورتی که نیاز به کسب اطلاعات بیشتر در زمینه مدارک لازم جهت گرفتن گواهی انحصار وراثت دارید، می توانید از طریق خطوط دفتر با وکیل انحصار وراثت مشاوره نمایید.

استشهادیه انحصار وراثت طبقه دوم

اگر متوفی در حین فوت وراث طبقه اول، یعنی پدر و مادر و اولاد و اولاد اولاد نداشته باشد، وراث طبقه دوم یعنی خواهر و برادر او از ماترک ارث خواهند برد. در فرم استشهادیه ای که در این موارد تنظیم می شود، نام خواهر و برادر نوشته خواهد داشت.

دادخواست انحصار وراثت

در قسمت خواهان دادخواست انحصار وراثت، نام یکی از ورثه که متقاضی اخذ گواهی انحصار وراثت است یا هر شخ ذینفع،  نوشته می شود. در رابطه با خوانده دادخواست انحصار وراثت باید گفت که نام دیگر وراث، غیر از وارث متقاضی که خواهان است، به عنوان خوانده در دادخواست قید می شود. در ستون خواسته درخواست صدور گواهی انحصار وراثت نامحدود یا محدود نوشته می شود. اگر دادخواست به وسیله وکیل ثبث شده باشد، یعنی متقاضی برای گرفتن گواهی انحصار وراثت وکیل داشته باشد، نام وکیل در ستون مربوطه نوشته خواهد شد. در قسمت دلایل و منضمات نیز مدارک مورد نیاز برای اخذ گواهی انحصار وراثت که در بالا توضیح داده شد، قید می شود و ضمیمه دادخواست می گردد. آخرین قسمت در نمونه دادخواست انحصار وراثت از طرف ورثه، شرح دادخواست است که مطابق نمونه ذیل تکمیل می شود.

ریاست محترم شورای حل اختلاف

با سلام و احترام، به استحضار می رساند:

مرحوم یا مرحومه … مورث اینجانب فرزند … به شماره شناسنامه… متولد سال … صادره از … که نسبت … با بنده دارند، به شرح گواهی فوت صادره در تاریخ… به علت … در منزل یا بیمارستان در شهر… مرحوم گردیده اند. متوفی پیرو دین … و مذهب … بوده اند و وراث در زمان فوت ایشان عبارتند از:

1. …(فرزند …به شماره ملی … متولد … (دختر متوفی
2. …(فرزند… به شماره ملی … متولد …  (پسر متوفی
3. … فرزند … به شماره ملی …متولد …(همسر متوفی)
4. … فرزند …به شماره ملی … متولد … (مادر متوفی)
5. … فرزند … به شماره ملی …متولد … (پدر  متوفی)

متوفی به جز ورثه فوق وراث دیگری ندارند و دارایی ایشان کمتر از یا بیش از پانصد میلیون ریال می باشد. لذا رسیدگی و صدور گواهی انحصار وراثت مورد استدعاست.

در دادخواست انحصار وراثت نامحدود مبلغ دارایی بیش از پنجاه میلیون تومان و در دادخواست انحصار وراثت محدود دارایی متوفی پنجاه میلیون یا کمتر نوشته می شود. در قسمت بالا نمونه دادخواست انحصار وراثت شورای حل اختلاف و مواردی که باید در تنظیم دادخواست به آن توجه نمایید توضیح داده شد.

انحصار وراثت چقدر طول میکشد

همانطور که در بالا اشاره کردیم، گواهی انحصار وراثت به دو صورت محدود و نامحدود قابل اخذ است. اصولاً سوال پر تکراری که با آن روبرو می شویم این است که انحصار وراثت نامحدود چقدر طول میکشد. در پاسخ می توان گفت اخذ گواهی انحصار وراثت نامحدود به دلیل انجام آگهی در روزنامه کثیرالانتشار، زمانبر است و از گواهی انحصار وراثت محدود بیشتر طول می کشد و علی الاصول بین ۴۰ تا ۵۰ روز زمان می برد. در نتیجه حداکثر زمان انحصار وراثت در حدود ۵۰ روز خواهد بود.

مهلت انجام انحصار وراثت

یکی دیگر از سوالات رایجی که از وکیل انحصار وراثت ما پرسیده می شود، این است که آیا انحصار وراثت مهلت دارد یا خیر؟ در پاسخ باید گفت انجام انحصار وراثت مهلت خاصی ندارد و هر زمان که وراث و یا افراد ذینفع تمایل داشته باشند، می توانند برای اخذ این گواهی اقدام نمایند و از این نظر با محدودیت زمانی مواجه نیستند.

مالیات انحصار وراثت

تا قبل از سال ۱۳۹۵ افراد برای اخذ گواهی انحصار وراثت، ابتدا باید مالیات بر ارث را پرداخت می کردند و مفاصا حساب مالیاتی دریافت می نمودند. اما با اصلاحات قانون مالیات بر ارث در سال ۹۵، برای اخذ گواهی انحصار وراثت متوفیانی که از سال۹۵ به بعد فوت نموده اند، اخذ مفاصا حساب مالیاتی نیاز نمی باشد. وراث می توانند ابتدا به شورای حل اختلاف مراجعه کرده و مراحل انحصار ورثه را طی نموده و گواهی را دریافت نمایند و سپس به اداره مالیات بروند و مالیات بر ارث را پرداخت نموده و مفاصا حساب مالیاتی جهت نقل و انتقال اموال متوفی دریافت کنند.

مشکلات انحصار وراثت

ممکن است در مراحل گرفتن گواهی انحصار وراثت، مشکلاتی به وجود آید. از جمله این مشکلات می توانیم به عدم همکاری وراث در انحصار وراثت اشاره کنیم. باید ببینیم در این موارد چه اقداماتی می توانیم انجام دهیم. اصولاً در اکثر موارد همه وراث برای گرفتن گواهی انحصار وراثت با هم اتفاق نظر دارند و همکاری لازم را انجام  می دهند. اما مواردی هم پیش می آید که به دلیل وجود اختلافات خانوادگی و یا عدم دسترسی به یک یا چند تن از وراث، آماده کردن همه مدارک امکان پذیر نمی باشد. در این موارد هر کدام از ورثه که حاضر باشند می توانند راساً برای اخذ گواهی انحصار وراثت اقدام نمایند و عدم دسترسی به دیگران و مدارک آنها را اعلام کنند و از شورای حل اختلاف تقاضای استعلام از ثبت احوال را نمایند.

سامانه آگهی های انحصار وراثت

برای دسترسی پیدا کردن به سامانه آگهی های انحصار وراثت می توانید به سایت عدل ایران مراجعه نمایید. در قسمت سمت راست آگهی های قضایی و در قسمت آگهی های قضایی، آگهی های اعلامی را انتخاب کنید. با انتخاب موضوع حصر وراثت می توانید آگهی ها را مشاهده نمایید.

سامانه ابلاغ انحصار وراثت

برای دسترسی به سامانه ابلاغ انحصار وراثت، باید ثبت نام ثنا انجام داده باشید. ابلاغیه ها بعد از ثبت نام ثنا به صورت الکترونیک در سامانه قرار می گیرند و می توانید با وارد کردن کد ملی و رمز شخصی آن را ببینید.

سامانه انحصار وراثت

اگر به دنبال این هستید که آنلاین و به صورت غیرحضوری مراحل گرفتن گواهی انحصار وراثت را طی کنید، باید به اطلاع شما برسانیم که در کشور ما هنوز سامانه ای تحت عنوان سامانه انحصار وراثت و یا  سامانه پیگیری انحصار وراثت راه اندازی نشده است. در نتیجه  انحصار وراثت آنلاین امکان پذیر نمی باشد و باید مراحل را همانگونه که در این مقاله گفتیم از طریق دفاتر خدمات الکترونیک انحصار وراثت آغاز کنید. لذا سامانه ثبت انحصار وراثت نداریم و باید از طریق شورای حل اختلاف پیگیری نمایید. هزینه انحصار وراثت در دفاتر خدمات قضایی که یک دعوای غیرمالی محسوب می شود، بر اساس تعداد پیوست ها و مدارکی که ضمیمه دادخواست می گردد، حدود ۱۴۰ تا ۲۰۰ هزار تومان خواهد بود. اگر وراث را نمی شناسید و یا به مدارک آنها دسترسی ندارید، می توانید استعلام وراث از ثبت احوال را نیز تقاضا نمایید.