زوجه از جمله وراثی است که مطابق قانون فرض بر می باشد، یعنی برای میزان سهم الارث او کسر مشخصی در نظر گرفته شده که او همان میزان ارث می برد. برای زوجه دو فرض در نظر گرفته شده است فرض بیشتر که یک چهارم است و در صورتی به او تعلق می گیرد که زوج فرزند نداشته باشد و فرض کمتر که یک هشتم می باشد و در صورتی که زوج فرزند داشته باشد به زوجه تعلق خواهد گرفت. این فروض مطابق قانون جدید ارث زن از شوهر و ارث زن از اموال منقول و قیمت اموال غیر منقول می باشد.
ارث زن از اموال منقول
مطابق ماده ۹۴۶ قانون مدنی زوجه دز صورت فرزند دار بودن زوج، یک هشتم از عین اموال منقول و در صورتی که زوج هیچ فرزندی نداشته باشد، سهم زوجه یک چهارم از اموال منقول خواهد بود. بنابراین زن کلیه اموال منقول ماترک سهم الارث خود را می برد و فقط داشتن فرزند برای زوج سهم زن را از بیشتر به سهم کمتر تقلیل می دهد.
ارث زن از اموال غیر منقول
ارث زن از اموال غیر منقول با توجه به اصلاحیه سال ۱۳۸۷ ماده ۹۴۶قانون مدنی مشخص شده است. این ماده اشعار می دارد:” زوج از تمام اموال زوجه ارث می برد و زوجه در صورت فرزند دار بودن زوج یک هشتم از عین اموال منقول و یک هشتم از قیمت اموال غیر منقول اعم از عرصه و اعیان ارث می برد. در صورتی که زوج هیچ فرزندی نداشته باشد، سهم زوجه یک چهارم از کلیه اموال فوق است.” با این اصلاحیه تکلیف ارث زن از اموال غیرمنقول شوهرش تعیین شده است. قبل از این اصلاحیه زن از اموال غیر منقول شوهر هیچ گونه ارثی نمی برد اما از سال ۱۳۸۷ که این اصلاحیه تصویب شد، زن از قیمت اموال غیرمنقول شوهر ارث می برد. مثلاً اگر شوهر زمینی داشته باشد که پانصد میلیون تومان ارزش داشته باشد و فرزند هم نداشته باشد، یکصدو بیست و پنج میلیون تومان سهم الارث زن می شود که باید به او پرداخت شود. ممکن است دیگر وراث نه حاضر به فروش مال غیرمنقول شوند و نه حاضر به دادن سهم زوجه از قیمت زمین. سوال این است که در این موارد چه باید کرد؟ آنچه که در رویه به آن عمل می شود این است که زوجه می تواند فروش مال غیرمنقول و دریافت سهم الارث خود را از دادگاه مطالبه نماید.
قانون ارث زن از اموال غیر منقول
قانون ارث زن از اموال غیرمنقول تا قبل از سال ۱۳۸۷ به موجب دو ماده ۹۴۶ و ۹۴۸قانون مدنی، به این نحو بود که زن از اموال غیرمنقول شوهرش، از قبیل آپارتمان، ویلا، زمین زراعی، زمین کشاورزی و … هیچ گونه ارثی نمی برد و فقط از اموال منقول شوهر ارث می برد. با اصلاحات جدید که در مورد ماده ۹۴۶ قانون مدنی در سال ۱۳۸۷ تصویب شد زن از قیمت اموال غیرمنقول شوهر خود ارث می برد و می تواند آن را مطالبه کند.
ارث زن از زمین
سوالی که در مورد احکام ارث زن از شوهر مکرراً از وکلای گروه حقوقی دادهومان پرسیده می شود، این است که آیا زن از زمین شوهر متوفی خود ارث می برد یا خیر؟ در پاسخ باید گفت که زن از زمین ارث می برد فقط نکته ای که باید توجه داشت این است که زن از عین زمین متعلق به همسر متوفی خود ارث نمی برد و مطابق قانون جدید ارث، یک هشتم از قیمت زمین در صورتی که متوفی فرزند داشته باشد و یک چهارم از قیمت در صورتی که متوفی فرزند نداشته باشد، ارث می برد.
ارث زن از زمین کشاورزی
ارث زن از زمین کشاورزی نیز مانند دیگر زمینهای بایر و باغات است. یعنی بنا بر شرایطی که در بالا توضیح دادیم، یک هشتم یا یک چهارم از قیمت زمین، سهم الارث زن از زمین کشاورزی می باشد.
