وکیل ارث و انحصار وراثت

هر گونه اقدام حقوقی از ناحیه وراث نسبت به ماترک متوفی منوط به تهیه گواهی انحصار وراثت می باشد. همچنین هر گونه طرح دعوای از ناحیه ورثه علیه اشخاص ثالث و یا از ناحیه . اشخاص ثالت علیه ورثه منوط به اخذ گواهی انحصار وراثت است. بنابراین از دیدگاه وکیل انحصار وراثت بعد فوت متوفی اولین اقدامی که وراث باید انجام دهند تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت می باشد. در این مقاله مهمترین سوالات پیرامون اخذ گواهی انحصار وراثت از زبان وکیل انحصار وراثت پاسخ داده خواهد شد.

مرکز تخصصی وکالت و مشاوره حقوقی دادهومان

جهت مشاوره با وکیل انحصار وراثت

با شماره تلفن زیر تماس حاصل نمایید

گواهی انحصار وراثت چیست؟

زمانی که شخصی فوت می کند باید تکلیف اموال و دارایی وی مشخص شود. از آنجا که اموال هر شخصی به ورثه او می رسد، باید راهکار قانونی وجود داشته باشد که وراث حین الفوت شخص مشخص شود. قانونگذار برای این موضوع پیش بینی نموده است که هر یک از ورثه یا هر شخص ذینفع دیگری می تواند با مراجعه به مراجع ذیصلاح درخواست نماید تا تعداد وراث و مشخصات آنها را به موجب گواهی اعلام شود،  به گونه ای در مراجع دولتی و قضایی این گواهی مورد استناد قرار گرفته و معتبر شناخته شود. این گواهی که در حال حاضر از ناحیه شوراهای حل اختلاف بدین منظور صادر می شود گواهی انحصار وراثت گفته می شود.

آیا انحصار وراثت اجباری است؟

متداولترین سوالی که در این زمینه از وکیل انحصار وراثت پرسیده می شود این است که آیا حتما باید گواهی انحصار وراثت دریافت کنیم. باید پاسخ داد که انجام هر گونه اقدام حقوقی از قبیل دریافت وجه از حساب بانکی متوفی یا فروش هر نوع مال منقول و غیر منقول متعلق به متوفی و یا به طور کلی در هر زمینه ای که شما خود را به عنوان وارث متوفی معرفی نمایید نیاز به ارائه گواهی انحصار وراثت است. بنابراین انحصار وراثت اجباری است.

از کجا گواهی انحصار وراثت بگیریم

طبق اعلام وکیل انحصار وراثت مرجع صلاحیتدار برای صدور گواهی انحصار وراثت شورای حل اختلاف آخرین اقامتگاه متوفی است. بنابراین به طور مثال شخصی که در طول زندگی خود در شهرهای زیادی زندگی کرده است، چنانچه فوت کند شهری که آخرین محل سکونتش بوده است صالح به رسیدگی است.

چه کسانی میتوانند درخواست گواهی انحصار وراثت کنند

احدی از وراث یا هر ذینفع دیگری میتواند تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت را از مرجع صلاحیتدار بخواهد. بنابراین اگر شخصی به طور مثال از متوفی چکی دارد و وراث وی هنوز برای گرفتن گواهی انحصار وراثت اقدامی نکرده اند به دلیل اینکه از متوفی طلبکار است میتواند خود شخصا تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت نماید. بنابراین اقدام همه وراث یا همه ذینفعان برای انحصار وراثت لزومی ندارد. اگر یک نفر از آنها اقدام کند کافی است.

مراحل و شرایط انحصار وراثت

وراث یا سایر اشخاصی ذینفع که میخواهند گواهی انحصار وراثت تحصل کنند، باید مراحل زیر را انجام دهند:

1. به موجب ماده 360 قانون امور حسبی درخواست گواهی انحصار وراثت باید کتبی باشد. در درخواست باید نام و مشخصات درخواست کننده و متوفی و وارثان ذکر شود. همچنین اقامتگاه آنان و نسبت میان متوفی و وارثان قید گردد.
2. محدودیتی در اثبات مرگ متوفی و وراث وی و تعداد آنها وجود ندارد. به طور معمول بهترین راه ارائه گواهی فوت برای اثبات مرگ متوفی است. شناسنامه وارثان و استشهادیه ای که در این زمینه تنظیم میشود قرابت و وراثت را ثابت مینمابد.
3. یکی از مدارک استشهادیه ای است که فرم چاپی آن باید از دفترخانه اسناد رسمی تهیه شود. این استشهادیه توسط شهودی که از مرگ متوفی و اشخاص وارث وی اطلاع دارند تکمیل میگردد. شهود در دفترخانه حاضر گردیده و با احراز هویت آنها، استشهادیه به امضای آنها میرسد. شورای حل اختلاف بر پایه همین استشهادیه و سایر دلایل رسیدگی مینماید.
4. در صورتی که ارزش ترکه بیش از سه میلیون تومان باشد، درخواست متقاضی آگهی میشود. این آگهی در یکی از روزنامه های کثیر الانتشار یا محلی بعمل می آید. بر طبق ماده 362 قانون امور حسبی پس از انقضای یک ماه از تاریخ نشر آگهی، در صورتی که معترضی نباشد، گواهی انحصار وراثت صادر میشود.
5. شورای حل اختلاف بر مبنای مدارک فوق، گواهی انحصار وراثت صادر مینماید. در این گواهی تعداد وارثان و نسبت وارثان با متوفی و سهم هر کدام از ترکه، معین شده است. این تصدیق یا گواهی نشان دهنده اثبات و احراز وراثت به صورت رسمی است و در برابر همه اعتبار دارد.

مدارک لازم برای انحصار وراثت

• شناسنامه متوفی و کلیه وراث
• گواهی فوت متوفی
• استشهادیه محضری
• رسید گواهی مالیاتی مالیات بر ارث
•  وصیت نامه در صورت وجود

در توضیح مدارک فوق اعلام می دارد که فرم مخصوصی به متقاضیان گواهی انحصار وراثت داده میشود که در آن فرم اسم و مشخصات تمامی وراث متوفی باید درج شود. این فرم به امضا و تایید سه نفر شاهدی که متوفی و وراث وی را میشناسد برسد. شهود در دفترخانه حاضر گردیده و استشهادیه را امضاء مینمایند و به تایید دفتر اسناد رسمی میرسد.

چنانچه متوفی قبل از سال ۱۳۹۵ فوت شده باشد باید لیست کلیه اموال و دارایی متوفی را به اداره مالیات اعلام نمایند و رسید آن را دریافت و به مرجع صالح ارائه دهند. اگر متوفی وصیت نامه ای در زمان حیات خود تنظیم کرده باشد آن وصیت نامه نیز باید به  شورای حل اختلاف ارائه شود.

رسیدگی به درخواست انحصار وراثت

طبق اعلام وکیل انحصار وراثت شورای حل اختلاف پس از بررسی مدارک و اسناد ارائه شده توسط متقاضی چنانچه اموال متوفی زیر ۳ میلیون تومان باشد بدون نشر اگهی، گواهی انحصار وراثت را صادر مینماید. چنانچه اموال متوفی بالای ۳ میلیون تومان باشد، درخواست متقاضی در یکی از روزنامه های کثیر الانتشار منتشر و پس از گذشت یک ماه از تاریخ آگهی، چنانچه شخصی اعتراضی به این درخواست نداشته باشد، گواهی انحصار وراثت صادر میشود. چنانچه شخصی اعتراضی نسبت به آن داشته باشد با تشکیل جلسه، در خصوص موضوع رسیدگی و رای صادر میشود.

آثار انحصار وراثت

• بر اساس گواهی انحصار وراثت، وراث میتوانند اموال و مطالبات متوفی را مطالبه نمایند. (ماده ۳۷۰ قانون امور حسبی)
• مدیون یا متصرف اموال متوفی باید ترکه و مطالبات متوفی را به وراث مطابق گواهی فوق، تسلیم نماید.
• مدیون در صورت تادیه دین یا تسلیم مال مطابق گواهی، در مقابل هر مدعی وراثت، بری محسوب خواهد شد.

اعتبار انحصار وراثت

گواهی انحصار وراثت نسبت به مدیون و متصرف مال متوفی، قاطع و الزام آور است. قطع است زیرا مدیون و متصرف اموال متوفی حق اعتراض نسبت به این گواهی را ندارند. چرا که نفعی در اعتراض به آن برای آنها متصور نیست. الزام آور است چرا که باید ترکه متوفی را به کسانی که مطابق گواهی انحصار وراثت ورثه شناخته شده اند تسلیم نمایند. مدیون یا متصرف اموال متوفی با تسلیم مال به وراث مطابق گواهی انحصار وراثت، از مسئولیت معاف میشوند. لذا در برابر مدعیان بعدی وراثت تکلیفی ندارند.

اعتراض به انحصار وراثت و اصلاح آن

اگر دادگاه به اشتباه خود در صدور گواهی انحصار وراثت پی ببرد میتواند گواهی احصار وراثت را اصلاح نماید.  این اشتباه ممکن است در تعیین تعداد وارثان و یا میزان سهم الارث آنها باشد. مطابق ماده 40 ، هر گاه دادگاه راساً یا بر حسب تذکر به خطای تصمیم خود پی ببرد، میتواند آن را تغییر دهد. مگر اینکه تصمیم راجع به آن قابل تجدیدنظرخواهی باشد. بنابراین صدور گواهی انحصار وراثت مانع از اعتراض به آن نیست. این اعتراض ممکن است در زمینه تعداد وراث یا میزان سهم الارث آنها باشد. لذا گواهی انحصار وراثت در برابر وارثان احتمالی و معترضان قابل اعتراض است.